Maj jest miesiącem Międzynarodowej Świadomości Zdrowia Psychicznego (ang. International Mental Health Awareness Month). Z tej okazji serwujemy Wam kolejną porcję neuronowinek, poświęconych oczywiście naszemu „centrum dowodzenia”. Dzisiaj zrelacjonujemy Wam wyjątkowy „pojedynek”. Otóż lewa strona naszego organu nr 1, zmierzy się ze stroną prawą. Nie będzie tutaj ani zwyciężczyni, ani przegranej, bowiem obie odgrywają równie istotne role w optymalnym funkcjonowaniu najbardziej misternej konstrukcji, stworzonej ręką Matki Natury.
Ostatnio naukowcy poczynili duże kroki, w kierunku lepszego zrozumienia niezwykle fascynującego fenomenu naszego mózgu – asymetrii oraz innych istotnych różnic pomiędzy jego dwiema półkulami. Odpowiedź na owo od wielu lat nurtujące świat nauki pytanie, leży mianowicie w szkopule: „ W jaki sposób aktywność poszczególnych genów usytuowanych po obu stronach mózgu, „włącza się” i „wyłącza”, podczas procesu zwanego „epigenetyczną regulacją”. Odkrycie owo może wyjaśniać, dlaczego choroba Parkinsona oraz inne schorzenia neurologiczne, najpierw zaburzają funkcjonowanie tylko jednej strony naszego ciała. Co z kolei stanowi milowy krok, jeżeli chodzi o rozwój potencjalnych przyszłych metod terapeutycznych.
Badania powyższe były nadzorowane przez dr Viviane Labrie (Van Andel Institute):
„Niepoznane dotąd przez nas mechanizmy odpowiedzialne za asymetrię półkul mózgowych, to oczywisty problem, ignorowany przez dziesięciolecia” – powiedziała dr Labrie – „To niezwykle ekscytujące przeżycie, wreszcie móc odkryć tę wielką niewiadomą, będąc jednocześnie pełnym nadziei, iż pewnego dnia będziemy dzięki tej wiedzy w stanie, skuteczniej leczyć choroby takie jak Parkinson.”
Każda komórka naszego mózgu posiada taki sam genotyp, jednakże to epigenetyczna regulacja dyktuje, które z poszczególnych genów są w danym momencie aktywne. Dr Labrie wraz z jej współpracownikami znaleźli liczne epigenetyczne różnice pomiędzy obiema półkulami zdrowych mózgów, które to różnice są ściśle związane z aktywnością konkretnych genów. To wyjątkowo istotne odkrycie, zwłaszcza, że owe odrębności i asymetria mogą predysponować daną półkulę do bycia bardziej podatną na choroby neurodegeneracyjne.
Dla przykładu, epigenetyczne anomalie skoncentrowane po jednej stronie mózgu, mogą uczynić jedną z jego półkul, bardziej podatną na procesy powodujące śmierć komórek mózgowych, w przebiegu choroby Parkinsona. Różnice w zakresie tempa i ilości obumierania komórek w obrębie obu półkul mózgowych, prowadzą do wystąpienia symptomów charakterystycznych dla danej choroby, takich jak np. drżenia - najpierw tylko po jednej stronie ciała – zanim objawy obejmą całą jego resztę. Natomiast w miarę postępowania choroby – symptomy, które pojawiły się pierwotnie – pozostają znacznie silniejsze, aniżeli te późniejsze, obejmujące krok po kroku resztę organizmu.
Powyższe odkrycia zapewniają naukowcom „otwarte okno” na rozliczne biologiczne ścieżki, które wnoszą swój wkład w asymetrię objawów w przebiegu choroby Parkinsona, wliczając w to również: rozwój komórek mózgowych, funkcje immunologiczne oraz komunikację międzykomórkową.
„Wszyscy rodzimy się ze znaczącymi różnicami pomiędzy obiema mózgowymi półkulami. Jednakże, kiedy dojrzewamy, nasze półkule stają się bardziej do siebie podobne, pod względem epigenetycznym. Dla przebiegu choroby Parkinsona jest to szczególnie istotne, mianowicie: osoby - których półkule mózgowe, wraz z wiekiem, stają się względem siebie bardziej paralelne – doświadczają szybszego postępu choroby. Analogicznie – osoby, których prawa i lewa strona mózgu pozostają w większym stopniu asymetryczne – wykazują znacznie wolniejszy postęp choroby.” – powiedziała dr Labrie – „Gro z powyższych zmian oscyluje wokół genów, znanych jako implikujące ryzyko zapadnięcia na chorobę Parkinsona. Powyższa świadomość stanowi olbrzymi potencjał do przekształcenia jej w nowe terapeutyczne strategie.”
Obecnie, dr Labrie rozpoczyna badania z wykorzystaniem powyższego fenomenu, w odniesieniu do innych chorób natury neurodegeneracyjnej, takich jak np. choroba Alzheimera. Z niecierpliwością czekamy na rezultaty!
Katarzyna Gińko